دلداری به محمد (قرآن)روش‌های دلداری به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عبارتند از: فهرست مندرجات۲ - نزول سکینه ۳ - وعده امنیت و آرامش ۴ - بیان عدم تأثیر کفر کافران ۵ - بیان بازگشت کافران به سوی خدا ۶ - علم خداوند به اعمال کافران ۷ - آگاهی خداوند به اندوه پیامبر ۸ - نزول لشگرهای نامرئی ۹ - بیان انحصار عزت به خدا ۱۰ - نتیجه تکذیب پیامبر ۱۱ - یادآوری معیت خداوند ۱۲ - یادآوری برتری آخرت ۱۳ - یادآوری در پناه خدا بودن ۱۴ - یادآوری هدایت شدن ۱۵ - یادآوری بی‌نیاز شدن از فقر ۱۶ - اعطای شرح صدر ۱۷ - یادآوری بر داشتن مشکلات ۱۸ - یاد آوری پر آوازه کردن نام ۱۹ - یادآوری جایگزینی آسانی به جای سختیها ۲۰ - نزول تدریجی قرآن ۲۱ - آرامش در مقابل توطئه کافران ۲۲ - حفظ آرامش در مقابل دارایی کافران ۲۳ - عناوین مرتبط ۲۴ - پانویس ۲۵ - منبع ۱ - یادآوری نظارت خداونددلجويى خداوند از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با يادآورى نظارت هميشگى خويش بر قيام و راز و نيازهاى شبانه وى: «فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِي‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ • وَ تَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ • الَّذِي يَراكَ حِينَ تَقُومُ وَ تَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ؛و اگر تو را نافرمانى كنند بگو: من از آنچه شما انجام مى‌دهيد بيزارم! و بر خداوند توانا و مهربان توکّل كن. همان كسى كه تو را به هنگامى كه براى عبادت بر مى‌خيزى مى‌بيند؛ و نيز حركت تو را در ميان سجده‌كنندگان (مشاهده مى‌كند).» ۲ - نزول سکینهخداوند، آرامش‌بخش پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با نزول سکینه بر وى و مؤمنان: ۱. «ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ ...؛سپس خداوند آرامش خود را بر پيامبرش و بر مؤمنان نازل كرد....» ۲. «إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُما فِي الْغارِ ... فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ ...؛اگر او (پيامبر) را يارى نكنيد، خداوند او را در سخت‌ترين لحظات يارى كرد؛ آن هنگام كه كافران او را از مکّه بيرون كردند، در حالى كه يكى از دو نفر بود (و يک نفر بيشتر همراه نداشت)؛ در آن هنگام كه آن دو در غار بودند، ... آنگاه، خداوند، آرامش خود را بر او فرستاد....» ۳. .«.. فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ ...؛... و در مقابل، خداوند آرامش و سكينه خود را بر پيامبرش و مؤمنان نازل فرمود....» ۳ - وعده امنیت و آرامشدلدارى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با وعده ورود به مسجدالحرام، با آرامش و امنیّت: «لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ ...؛خداوند آنچه را به پيامبرش در رؤیا نشان داد، به حق راست گفت؛ بطور قطع همه شما به خواست خدا وارد مسجدالحرام مى‌شويد در نهايت امنيت....» ۴ - بيان عدم تأثير كفر كافراندلدارى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با بيان عدم تأثير کفر كافران و محروم بودن آنان از بهره‌هاى آخرت: «وَ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئاً يُرِيدُ اللَّهُ أَلَّا يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِي الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ؛كسانى كه در راه كفر، شتاب مى‌كنند، تو را غمگين نسازند! به يقين، آنها هرگز زيانى به خداوند نمى‌رسانند. و خدا مى‌خواهد آنها را به حال خودشان واگذارد؛ و در نتيجه، بهره‌اى براى آنها در آخرت قرار ندهد. و براى آنها مجازات بزرگى است!» ۵ - بيان بازگشت کافران به سوی خدادلدارى خداوند به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با بيان بازگشت كافران به سوى خدا و گرفتارى آنان به عذاب: «وَ مَنْ كَفَرَ فَلا يَحْزُنْكَ كُفْرُهُ إِلَيْنا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ • نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلًا ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلى عَذابٍ غَلِيظٍ؛ و كسى كه كافر شود، كفر او تو را غمگين نسازد؛ بازگشت همه آنان به سوى ماست و ما آنها را از اعمالى كه انجام داده‌اند و نتايج شوم آن باخبر خواهيم ساخت؛ خداوند به آنچه درون سينه‌هاست آگاه است. ما اندكى آنها را از متاع دنيا بهره‌مند مى‌كنيم، سپس آنها را به تحمل عذاب شديدى وادار مى‌سازيم!» ۶ - علم خداوند به اعمال کافرانآرامشبخشى به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با بيان آگاهى خداوند به اعمال و رفتار کافران: «فَلا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ ما يُعْلِنُونَ؛پس سخنانشان تو را غمگين نسازد؛ ما آنچه را پنهان مى‌دارند و آنچه را آشكار مى‌كنند مى‌دانيم.» ۷ - آگاهی خداوند به اندوه پیامبردلدارى خداوند به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در برابر منكران، با يادآورى آگاهى خداوند به اندوه آن حضرت: ۱. «قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ؛به يقين مى‌دانيم كه گفتار آنها، تو را غمگين مى‌كند؛ ولى غم مخور؛ و بدان كه آنها تو را تکذیب نمى‌كنند؛ بلكه ستمکاران، آيات خدا را انكار مى‌نمايند.» ۲. «وَ لا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛سخن آنها تو را غمگين نسازد! تمام عزّت (و قدرت)، از آنِ خداست؛ و او شنوا و داناست.» ۸ - نزول لشگرهاى نامرئىخداوند، آرامش‌بخش پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با نزول لشگرهاى نامرئى بر آن حضرت: «إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ ... فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَ أَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْها ...؛اگر او (پيامبر) را يارى نكنيد، خداوند او را در سخت‌ترين لحظات يارى كرد؛ ... آنگاه، خداوند، آرامش خود را بر او فرستاد؛ و با لشكرهايى كه مشاهده نمى‌كرديد، او را تأييد نمود....» ۹ - بیان انحصار عزت به خداخدا تسلّادهنده پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با بيان انحصار عزّت به خدا و شنوايى و دانايى مطلق خدا: «وَ لا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛سخن آنها تو را غمگين نسازد! تمام عزّت (و قدرت)، از آنِ خداست؛ و او شنوا و داناست.» ۱۰ - نتیجه تكذيب پیامبرآرامشبخشى خداوند به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با تبيين بازگشت تكذيب آن حضرت به تكذيب آیات الهی: «قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ؛به يقين مى‌دانيم كه گفتار آنها، تو را غمگين مى‌كند؛ ولى غم مخور؛ و بدان كه آنها تو را تكذيب نمى‌كنند؛ بلكه ستمكاران، آيات خدا را انكار مى‌نمايند.» ۱۱ - یادآوری معیت خداوندخداوند، آرامش‌بخش دل پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با يادآورى ترک نكردن آن حضرت: «ما وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ ما قَلى؛كه پروردگارت هرگز تو را وانگذاشته و مورد خشم قرار نداده.» ۱۲ - یادآوری برتری آخرتآرامشبخشى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با يادآورى خیر بودن آخرت بر دنیا: «ما وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ ما قَلى • وَ لَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولى؛ كه پروردگارت هرگز تو را وانگذاشته و مورد خشم قرار نداده. و به يقين آخرت براى تو از دنيا بهتر است.» ۱۳ - یادآوری در پناه خدا بودنآرامشبخشى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با يادآورى در پناه خدا بودنِ آن حضرت، در دوران کودکی و یتیمی: «ما وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ ما قَلى • أَ لَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوى؛كه پروردگارت هرگز تو را وانگذاشته و مورد خشم قرار نداده. آيا او تو را يتيم نيافت و پناه داد؟!» ۱۴ - یادآوری هدایت شدنآرامشبخشى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با يادآورى هدایت آن حضرت: «ما وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ ما قَلى • وَ وَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدى؛ كه پروردگارت هرگز تو را وانگذاشته و مورد خشم قرار نداده. و تو را گمشده يافت و هدایت كرد.» ۱۵ - يادآورى بى‌نياز شدن از فقرآرامشبخشى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با يادآورى بى‌نياز نمودن آن حضرت از فقر: «ما وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ ما قَلى • وَ وَجَدَكَ عائِلًا فَأَغْنى؛ كه پروردگارت هرگز تو را وانگذاشته و مورد خشم قرار نداده. و تو را نيازمند يافت و بى‌نياز نمود.» ۱۶ - اعطای شرح صدردلدارى خدا به پيامبرش صلی‌الله‌علیه‌وآله، با يادآورى اعطاى شرح صدر به آن حضرت: «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ؛آيا ما سينه تو را گشاده نساختيم؟!» ۱۷ - يادآورى بر داشتن مشكلاتدلدارى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، يادآورى بر داشتن مشكلات كمرشكن از دوش آن حضرت: «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ • وَ وَضَعْنا عَنْكَ وِزْرَكَ؛ آيا ما سينه تو را گشاده نساختيم، و بار سنگينت را از دوش تو برنداشتيم؟!» ۱۸ - ياد آورى پر آوازه كردن نامدلدارى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با ياد آورى پر آوازه كردن نام آن حضرت: «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ • وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ؛ آيا ما سينه تو را گشاده نساختيم؟! و آوازه تو را بلند ساختيم.» ۱۹ - يادآوری جايگزينى آسانى به جاى سختيهادلدارى خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، با ياد جايگزينى آسانی به جاى سختیها براى آن حضرت: «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ • فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً • إِنَ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً؛ آيا ما سينه تو را گشاده نساختيم؟! آرى به يقين با سختى آسانى است. مسلّماً با سختى آسانى است.» ۲۰ - نزول تدریجی قرآننزول قرآن به صورت تدريجى، باعث آرامش روحى پيامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله: «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا؛و كافران گفتند: چرا قرآن يكجا بر او نازل نشده است؟! اين نزول تدريجى براى اين است كه قلب تو را بوسيله آن محكم داريم، و از اين رو آن را بتدريج بر تو خوانديم.» ۲۱ - آرامش در مقابل توطئه کافرانسفارش خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد حفظ آرامش، در مقابل توطئه کافران: ۱. «وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛شكيبايى كن، و شكيبايى تو فقط براى خدا و به توفيق خدا باشد؛ و بخاطر كارهاى آنها، اندوهگين و دلسرد مشو؛ و از توطئه‌هاى آنها، در تنگناقرار مگير.» ۲. «وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛و به خاطر كارهاى آنان اندوهگين و دلسرد مشو، و از توطئه‌هاى آنان در تنگنا قرار مگير.» ۲۲ - حفظ آرامش در مقابل دارایی کافرانتوصيه خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در مورد حفظ آرامش خود و اندوهگین نشدن از دارایی كافران: «لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ؛بنابراين، هرگز چشم خود را به نعمتهاى (مادّى)، كه به گروههايى از آنها (كفّار) داديم؛ ميفكن! و بخاطر آنچه آنها دارند، غمگين مباش؛ و پر و بال عطوفت خود را براى مؤمنين فرود آر.» ۲۳ - عناوین مرتبطزمینههای دلداری به محمد (قرآن) و موارد دلداری‌دهنده به محمد (قرآن). ۲۴ - پانویس
۲۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۶، ص۳۲۶، برگرفته از مقاله «دلداری به محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |